Tiroid bezi boynun ön tarafında kelebek şeklinde endokrin bir organdır. Hipofiz bezi kontrolünde (TSH hormonu ile) tiroid hormonlarını salgılar. Bu hormonların üretimine ana madde iyottur. Tiroid bezinin aşırı hormon üretimi hipertiroidi hastalığı, eksik hormon üretimi ise hipotiroidi hastalığı olarak adlandırılır. Tiroid bezinde normalden daha fazla çoğalan hücrelerin oluşturduğu tümörlere nodül adı verilmektedir. Çoğu zaman iyi huylu olsalarda kanser riski açısından mutlaka değerlendirilmeleri gerekir. Tiroid bezi hastalıkları tanısında kan testleri, ultrasonografi ve ultrasonografi eşliğinde ince iğne aspirasyon biyopsisi, nükleer tıp tetkikleri kullanılmaktadır.

• TSH (Tiroid Stimule Edici Hormon)

Hipofiz bezinden salgılanan bir hormondur.
Tiroid bezi fonksiyonunu değerlendirirken ilk kullanılan testlerden biridir.
Tiroid bezini uyararak tiroid hormon sentezini sağlar.
Kanda tiroid hormonu fazla olduğunda düşük, az olduğunda yüksek ölçülür.Eğer hipofiz bezinde bir hastalık varsa yeteri kadar TSH üretilemez ve bu nedenle tiroid bezinden de hormon salgısı düşük olur. Bu duruma sekonder (ikincil) hipotiroidi denir. Tiroid bezindeki patolojilere bağlı hormon sentezinin az olması ise primer hipotiroidi olarak adlandırılır.

• Serbest T4 ve T3

Tiroid bezi fonksiyonları hakkında bilgi verir.
Normal değerlerden yüksek olmaları hipertiroidi, düşük olmaları ise hipotiroidiyi gösterir.

Bu iki kan testi TSH ile birlikte değerlendirilmektedir.

• Tiroglobulin (Tg)

Normal tiroid hücrelerinden (aynı zamanda tiroid kanser hücrelerinden de) salgılanan bir proteindir.
Tiroid fonksiyonunu göstermek için kullanılmaz.
Normal bir kişide yüksek olması tiroid kanseri varlığını göstermez. Tiroid dokusu var olduğu için kanda belli bir seviyenin üzerinde olmaktadır.
Tiroid kanseri nedeniyle ameliyat edilmiş, tiroid dokusunun tamamen alındığı hastalarda takip sırasında yükselmesi kanser nüksü için bir işaret olabilir.

• Tiroid antikorları (Anti-TPO ve Anti-Tg)

Tiroid hücre proteinlerine karşı oluşan antikorlardır.
Tiroid peroksidaz ve tiroglobulin başlıca tiroid hücre peroteinidir.
Bazen (otoimmün hastalıklarda) vücudun savunma hücreleri tiroid hücrelerini yabancı hücre gibi algılayıp reaksiyon gösterir ve antikorlar salgılanır.
Kanda Anti-TPO ve Anti-Tg antikorların yüksek olması çoğu zaman Hashimato gibi tiroidit ile seyreden hastalıkların bulgusudur.
Bu iki kan testi TSH ile birlikte değerlendirilmektedir.

Tiroid dokusunu değerlendirmek için en sık kullanılan görüntüleme yöntemidir.
Tiroid bezi boyutu, yapısı varsa nodüllerin boyut ve yapısını (kistik olup olmadığı gibi) değerlendirmek için kullanılır.
Tiroid nodüllerinde bazı özellikler kanser açısından riskli bulgular olarak değerlendirilmektedir.
Düzensiz sınır, mikrokalsifikasyon içermesi, nodül içi kanlanma artışı, nodül çevresinde halonun kaybolması veya olmaması gibi özellikler kanser için riskli kabul edilmektedir.
Kistik nodüllerde kanser riski solid nodüller göre oldukça azdır.

Kanser riski taşıyan nodüllerin patolojik incelemesi için kullanılır.
Utrasonografi eşliğinde ince iğne ile nodül içine girilerek negatif basınç uygulanır. Böylece bu nodülde var olan hücrelerden örnekleme yapılmaktadır.
Çoğu zaman lokal anestezi bile gerektirmeyecek kadar tiroid ağrısız bir işlemdir.

Tiroid dokusu tiroid hormonlarını sentezlerken iyot hammadde olarak kullanılmaktadır.
Bu nedenle radyoaktif bir madde ile işaretlenmiş iyot parçacıkları tiroid bezini değerlendirmek için kullanılabilir. Tiroid sintigrafisi bu prensiple çalışmaktadır.
Hem tiroid bezinin hem de bez içindeki bir nodülün aşırı hormon üretip üretmediği sintigrafi ile değerlendirilebilmektedir.
Aynı zamanda tiroid kanseri nedeniyle ameliyat edilmiş hastalarda, nüks açısından şüphe varsa iyot taramaları ile kanser nüksü değerlendirilebilmektedir.